Τα κύρια ερευνητικά μου ενδιαφέροντα στο κλάδο της Παρατηρησιακής Αστρονομίας, της Εξωγαλαξιακής Αστροφυσικής και Κοσμολογίας περιστρέφονται γύρω από τα θέματα:
Υπολογισμός των Κοσμολογικών παραμέτρων χρησιμοποιώντας πολυφασματικά δεδομένα γαλαξιών, υπερκαινοφανών αστέρων, ομάδων και σμηνών γαλαξιών και πληθώρα διαφορετικών μεθοδολογιών.
Θεωρητικές προσεγγίσεις της εξέλιξης κοσμικών διαταραχών, και κατ’ επέκταση των βαρυτικά συζευγμένων δομών, σε κοσμολογικά μοντέλα μη συμβατικής σκοτεινής ενέργειας και σε εναλλακτικά μοντέλα βαρύτητας.
Μελέτη του εγγύς περιβάλλοντος και της σμηνοποίησης των Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων, χρησιμοποιώντας πολυφασματικά δεδομένα αλλά και νέους αλγορίθμους ανάλυσης, με σκοπό τον ενδελεχή έλεγχο της θεωρίας Ενοποίησης των Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων (Unification Paradigm).
Εσωτερική Δομή και Δυναμική Σμηνών και Ομάδων Γαλαξιών αλλά και των Άλω Σκοτεινής Ύλης, χρησιμοποιώντας τόσο παρατηρησιακά δεδομένα όσο και μεγάλες Κοσμολογικές προσομοιώσεις Ν-σωμάτων.
Δομή & Δυναμική σε Μεγάλες Κλίμακες στο Σύμπαν χρησιμοποιώντας γεωμετρικές και τοπολογικές προσεγγίσεις και ως ιχνηλάτες των κοσμικών δομών τους γαλαξίες, τις ομάδες και τα σμήνη γαλαξιών.
Κύρια Ερευνητική Μεθοδολογία
Βασικό στοιχείο των μεθοδολογιών που χρησιμοποιώ στην έρευνα μου είναι η οργάνωση και καθοδήγηση μικρού (2-3 ατόμων) και μεσαίου (4-6 ατόμων) μεγέθους ερευνητικών ομάδων, αποτελούμενες από συναδέλφους ερευνητές, μεταδιδακτορικούς ερευνητές, μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, για την καλύτερη διερεύνηση πολύπλοκων προβλημάτων αλλά ενίοτε αναλαμβάνω εξολοκλήρου την διερεύνηση προβλημάτων που καταλήγουν σε μονογραφίες (αναφέρονται στο Κεφ. 4 του παρόντος). Επιπλέον συμμετέχω σε επιτελικό επίπεδο σε μεγάλες διεθνείς ερευνητικές συνεργασίες που στόχο έχουν την οργάνωση του αναγκαίου επιστημονικού προσωπικού για την αξιοποίηση μεγάλων όγκων δεδομένων και την ανάπτυξη πολύπλοκων αριθμητικών και αναλυτικών εργαλείων (επίσης αναφέρονται στο κεφάλαιο 4) για την επιστημονική διερεύνηση θεμελιωδών ερωτημάτων, όπως «ποια είναι η καταστατική εξίσωση της Σκοτεινής Ενέργειας», «ποιο είναι το κοσμολογικό μοντέλο που διέπει το παρατηρούμενο Σύμπαν». Συστατικά στοιχεία της ερευνητικής μεθοδολογίας που χρησιμοποιώ είναι:
(α) η λήψη, ανάλυση και μοντελοποίηση παρατηρησιακών δεδομένων στο οπτικό μέρος του φάσματος και στις ακτίνες Χ από επίγεια και δορυφορικά τηλεσκόπια,
(β) η ανάπτυξη μοντέλων και μεθόδων/αλγορίθμων ανάλυσης δεδομένων (τόσο παρατηρησιακών όσο και δεδομένων Κοσμολογικών προσομοιώσεων Ν-σωμάτων), και
(γ) η αναλυτική λύση θεωρητικών προβλημάτων στην Κοσμολογία.
Στα πλαίσια της λήψης πρωτογενών δεδομένων έχω συμμετάσχει σε πολλά παρατηρησιακά προγράμματα είτε σαν κύριος επιστημονικός υπεύθυνος είτε σαν επιστημονικός συν-υπεύθυνος. Ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για φασματοσκοπικές και φωτομετρικές παρατηρήσεις – χρησιμοποιώντας τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια του κόσμου (Keck, SUBARU και VLT) – γαλαξιών με έντονη αστρογένεση, τύπου HII galaxies, τους οποίους χρησιμοποιούμε ως ιχνηλάτες της διαστολής του Σύμπαντος με στόχο να υπολογίσουμε διάφορες κοσμολογικές παραμέτρους, όπως την σταθερά του Hubble, την κοσμολογική παράμετρο πυκνότητας της ύλης αλλά η κύρια προσπάθεια είναι να προσεγγίσουμε την καταστατική εξίσωση της Σκοτεινής Ενέργειας. Επίσης ασχολούμαι με παρατηρήσεις του κοντινού περιβάλλοντος των ενεργών γαλαξιακών πυρήνων με σκοπό την κατανόηση φαινόμενων που δεν ερμηνεύονται από την Ενοποιημένο Μοντέλο (unification paradigm) των AGN.
Παρατίθενται τα παρατηρησιακά προγράμματα στα οποία έχω συμμετάσχει είτε ως Επιστημονικά Υπεύθυνος είτε στην Επιστημονική Ομάδα:
Towards precision cosmology with HII galaxies (Periods 95A-2015, 97A-2016, 98A-2017). Φασματοσκοπία KMOS γαλαξιών HII με το τηλεσκόπιο 8 μέτρων VLT, PI: R.Terlevich
The Hubble constant via HII galaxies and giant HII regions (για τις περιόδους 2012Β, 2013A, 2014Β, 2015Β, 2016Α), Φασματοσκοπία B&C γαλαξιών HII με το τηλεσκόπιο 2.1 μέτρων SPT, PI: R. Chavez ή D. Fernandez (φοιτητές μου).
Multicolor (narrow and broad-band) imaging to probe the local environment of nearby AGN galaxies (για τις περιόδους 2014A, 2015A). Φωτομετρία narrow-band του εγγύς περιβάλλοντος Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων, τηλεσκόπιο 2.3μ. Aristarchos, PI: M. Plionis.
Using HII glaxies to probe the equation of state of dark energy (Periods 90A-91A- 2012) Φασματοσκοπία XSHOOTER γαλαξιών HII με το τηλεσκόπιο 8 μέτρων VLT, PI: R. Terlevich
Cosmology with HII galaxies – 2008: Φασματοσκοπία HII γαλαξιών με το τηλεσκόπιο 8 μέτρων SUBARU, PI: F. Bresolin
Probing the Environment of AGN and Starburst Galaxies – 2008: CCD Φωτομετρία γειτονικών σε AGN γαλαξιών, Αρίσταρχος 2.3m. PI: M. Plionis
Probing the Environment of AGN and Starburst Galaxies – 2005, 2006, 2007: Φασματοσκοπία γειτονικών σε AGN γαλαξιών, SPM 2.1m, PI: M. Plionis
Probing the Environment of AGN and Starburst Galaxies – 2005, 2006: Φωτομετρία B-R γειτονικών σε AGN γαλαξιών, SPM, 0.84m, 1.5m, PI: M. Plionis
Probing the Environment of AGN and Starburst Galaxies – 2005, 2006: Υπέρυθρη φωτομετρία (J,H) γειτονικών σε AGN γαλαξιών, Cananea, 2.1m, PI: M.Plionis
10.Infrared Imaging of 2dF galaxies – 2002-2003: Υπέρυθρες φωτομετρικές παρατηρήσεις γαλαξιών, 2.1m Cananea, PI: L. Carrascο
11.Dynamics & Star-Formation within Merging Cluster of Galaxies – 2002: UBVRI παρατηρήσεις ευρέως πεδίου του σμήνους Α1750, 2.2m ESO-WFI, PI: S. Maurocordato
12.Merging Clusters of Galaxies: Multicolor Wide-Field Imaging – 2002: UBVRI παρατηρήσεις ευρέως πεδίου των σμηνών γαλαξιών Α2065, A2142, 3.4m CFHT, PI: S. Maurocordato
13.Distribution of mass in the rich cluster A1413: Multi-color Imaging – 2002: 3.4m CFHT, PI: S. Maurogordato
14.Multicolor imaging of distant X-ray clusters: Imaging of high-z X-ray selected clusters, 2001: 3.4m CFHT, PI: M. Plionis
15.Analysis of a Merging cluster at z=0.247 and its Large-Scale Environment: Deep Multicolor imaging of A521 – 2001: 2.2m ESO-WFI, PI: C. Benoist
16.Star Formation within Merging Clusters of Galaxies: Multi Color Imaging – 2001: UBVI observations of A3921, 2.2m ESO-WFI, PI: C. Benoist
17.XMM-VLT Study of Cosmic Structure & Evolution of Massive Clusters & Groups – 2001: Φασματοσκοπία αμυδρών γαλαξιών, μελών σμηνών και ομάδων, VLT-UT4, PI: H. Bohringer
18.A critical Evaluation of Cosmic Evolution in the Galaxy Cluster Population for the Most Massive Objects–2001: Φασματοσκοπία αμυδρών γαλαξιών, μελών σμηνών και ομάδων γαλαξιών, VLT-UT4 & NTT, PI: H. Bohringer
19.Photometry of Lick Galaxies –1986: Φωτομετρία CCD, JKT (1m), PI: R. Smith
20.Redshifts of Lick Galaxies –1985: Φασματοσκοπία γαλαξιών με ασθενή φαινόμενη λαμπρότητα, ΙNT (2.4m), PI: R. Smith
Πρόσφατα Επιστημονικά Ενδιαφέροντα
Ως αποτέλεσμα της σχεδόν τετραετούς θητείας μου ως Διευθυντής και Πρόεδρος ΔΣ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, απέκτησα νέα επιστημονικά ενδιαφέροντα σχετικά με την πρόληψη και διαχείριση των Φυσικών Καταστροφών αλλά και τη μελέτη και αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, πεδία έρευνας στα οποία δραστηριοποιείται έντονα και αποτελεσματικά τόσο σε ερευνητικό όσο και επιχειρησιακό επίπεδο το ΕΑΑ. Στο πλαίσιο των εν λόγω ερευνητικών αντικειμένων ανέπτυξα σημαντική δραστηριότητα που είχε ως αποτέλεσμα:
την προσέλκυση χρηματοδοτήσεων (συνολικά περίπου 26,2 Mευρώ),
την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και καινοτόμων υπηρεσιών μέσω συμπράξεων με φορείς πολιτικής προστασίας, πανεπιστήμια και ερευνητικούς φορείς, κυβερνητικούς φορείς και φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, βιομηχανίες κ.α.,
την ενημέρωση και διάχυση στην κοινωνία των δράσεων του ΕΑΑ, συμμετέχοντας ως ομιλητής σε συνέδρια και ημερίδες, δημοσιεύοντας άρθρα σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, προβάλλοντας τις σχετικές δράσεις του ΕΑΑ σε τηλεόραση και ραδιόφωνο.
Δημοσιεύσεις
Έχω συνολικά δημοσιεύσει πάνω από 260 άρθρα και 4 τόμους πρακτικών επιστημονικών συνεδρίων ή μεταπτυχιακών σχολείων, εκ των οποίων:
146άρθρα σε διεθνή περιοδικά με κριτές και υψηλού δείκτη αναγνωρισιμότητας (Impact factor-IF) [Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Astrophysical Journal, Astronomy & Astrophysics, New Astronomy, Journal of Cosmology & Astroparticle Physics, Physics Reviews D, Astroparticle Physics, κα]. Τα άρθρα κατανέμονται στα διαφορετικά περιοδικά, με διαφορετικά Impact Factors (IF), ως εξής:
Journal
MNRAS
A&A
ApJ
ApJL
PRD
JCAP
ApJS
APh
NewA
RMxAA
PASA
As.Nach
Papers
70
35
14
13
6
2
1
1
1
1
1
1
IF
5.23
6.21
5.5
8.37
4.38
5.21
8.31
2.61
1.06
2.11
3.47
1.17
Εκ των 146 αυτών δημοσιεύσεων οι 138 είναι σε διεθνή περιοδικά με Impact Factor>5.2, ενώ το μέσο Journal Impact Factor των 144 δημοσιεύσεων είναι 5.63. Εξ αυτών των δημοσιεύσεων, οι
4 είναι μονογραφίες,
σε 23 είμαι πρώτος συγγραφέας, και
σε 54 είμαι δεύτερος συγγραφέας (εξ αυτών οι μισές περίπου έχουν ως πρώτο συγγραφέα φοιτητή μου και δημοσιεύουν αποτελέσματα των διδακτορικών, μεταπτυχιακών ή πτυχιακών διατριβών τους).
Επιπλέον, έχω δημοσιεύσει:
14 άρθρα σε πρακτικά συνεδρίων δημοσιευμένων σε διεθνή περιοδικά με κριτές.
63 άρθρα σε τόμους πρακτικών διεθνών συνεδρίων και σε VizieR Online Data Catalog.
27 άρθρα στον ημερήσιο ή περιοδικό τύπο, 14 στον ηλεκτρονικό τύπο και 9 στο περιοδικό της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας.
4 τόμους πρακτικών διεθνών συνεδρίων ή μεταπτυχιακών σχολείων σε εκδόσεις: Atlantic Sciences, Paris (ISBN 2-84394-227-6), Κluwer ASSL Vol. 276 και Vol. 301 και Springer Lecture Notes in Physics, LNPVol. 740.
2 επιστημονικές επιμέλειες βιβλίων: (α) «Το Βιβλίο του Διαστήματος», Εκδ. Παρισιάνου, 2017, και (β) “Κλίμα και Κοινωνία: Μετασχηματίζοντας το μέλλον” (επιμέλεια: Δεμερτζής, Αβράμη, Πλειώνης), Εκδόσεις Παπαζήση, 2022
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Σύμφωνα με την έγκυρη βάση δεδομένων ADS της ΝΑΣΑ (NASA Astrophysics Data Server) υπάρχουν άνω των 4400 αναφορών στο έργο μου, εκ των οποίων περίπου οι 3700 αναφορές είναι τρίτων. Σύμφωνα δε με την βάση δεδομένων Google Scholar υπάρχουν περίπου 5700 αναφορών στο έργο μου.
Σημειώνω επίσης ότι εργασίες μου αναφέρονται και σε επτά δοκίμια Κοσμολογίας: S. Weinberg, “Cosmology”, Oxford (2008), Peacock, “Cosmological Physics”, Cambridge (1999), Fairall “Large-Scale Structure in the Universe” Wiley (1998), Coles & G.F.R. Ellis “Is the Universe Open or Closed?” Cambridge (1997), Coles & Lucchin “Cosmology“, Wiley (1995), Gurzadyan & Kocharyan “Paradigm of the Large-Scale Structure of the Universe”, Gordon & Breach Science Publishers (1994), F. Sanchez, et al. “Observational & Physical Cosmology”, Cambridge (1992).
Δείκτης Hiersch
Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση αναγνώρισης ερευνητικού έργου μέσω του δείκτη Hiersch (2005, PNAS, 102, 16569) κατατάσσομαι, ανάλογα με διαφορετικές βάσεις δεδομένων ως εξής:
Βάση Δεδομένων
Google Scholar
NASA-ADS
Publons/ResearcherID
h-index
45
37
34
Λόγω του ότι αυτός ο δείκτης δεν παίρνει υπόψιν την συνεισφορά του κάθε συγγραφέα στις δημοσιεύσεις, μπορεί να οριστεί και ο κανονικοποιημένος αντίστοιχος δείκτης, hnorm-index όπου οι αναφορές ανά δημοσίευση διαιρούνται με τον αριθμό των συν-συγγραφέων της δημοσίευσης. Αυτός ο δείκτης είναι ίσως πιο χαρακτηριστικός της προσφοράς του συγγραφέως μιας και δίνει μικρότερο βάρος στις εργασίες με πολλoύς συν-συγγραφείς. Η τιμή του κανονικοποιημένου δείκτη Hiersch, χρησιμοποιώντας την βάση δεδομένων NASA-ADS, είναι hnorm=16. Τέλος, επειδή η επιστημονική αυτοδυναμία κρίνεται κυρίως από τις μονογραφίες και τον αριθμό και ποιότητα των άρθρων όπου ο κρινόμενος είναι πρώτος συγγραφέας, ορίζεται και ο αντίστοιχος δείκτης Hiersch επί αυτών των άρθρων, h1-index. Σε αυτή την περίπτωση ο σχετικός δείκτης μου έχει τιμή: h1=17.
Συμμετοχή σε Επιστημονικά Συνέδρια, Ημερίδες & Επιστημονικές Ομιλίες
Συνολικά έχω συμμετάσχει σε πάνω από 73 διεθνή και εθνικά συνέδριαΑστροφυσικής/Κοσμολογίας και σε 6 συνέδρια Κλιματικής Αλλαγής/Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, στα πιο πολλά εκ των οποίων έχω παρουσιάσει εργασίες μου υπό μορφή ομιλίας, ενώ έχω οργανώσει 5 διεθνή συνέδριακαι ένα διεθνές μεταπτυχιακό σχολείο. Παρατίθενται κάτωθι τα συνέδρια στα οποία έχω συμμετάσχει, ενώ αναφέρεται σε ποια ήμουν ομιλητής, προσκεκλημένος ομιλητής ή Οργανωτής.
Συνέδρια Αστροφυσικής – Κοσμολογίας
ούλιος 1986: 8ο Διεθνές workshop “Nearly Normal Galaxies” (ΗΠΑ).
Φεβρουάριος 2007: Διεθνές συνέδριο “Clusters of Galaxies as Cosmological Probes”, Aspen, USA (ομιλία).
Ιούλιος 2007: Διεθνές συνέδριο “X-ray Surveys” στην Ρόδο (προσκεκλημένη ομιλία).
Ιούλιος 2007: Διεθνές συνέδριο “From IRAS to HERSCHEL/PLANCK: Cosmology with Infrared and Submillimetre Surveys: Celebrating Michael Rowan-Robinsons’ 65th birthday”, στο Λονδίνο (ομιλία).
Νοέμβριος 2007: Latin-American IAU Meeting, Isla Margarita, Venezuela (ομιλία).
Απρίλιος 2008: XXL meeting, Paris (προσκεκλημένη ομιλία).
10/12/2019: “Enhancing Community Resilience through Strengthening the Preparedness and Response Capacity to Tailing and Water Dam Failure”, ALTER Project, Final Conference, American University of Armenia, Yerevan, Ομιλία
21/01/2020: Παρουσίαση των αποτελεσμάτων του έργου ALTER (Συμμαχία για την Μείωση της Επικινδυνότητας) (DG ECHO Project), Κλειστή Ημερίδα, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Κύπρος, Ομιλία
05/03/2020: 3ο Επιστημονικό Forum για τη Μείωση της Διακινδύνευσης από Καταστροφές στην Ελλάδα, Αθήνα, Ομιλία
Πρόσφατες (2017-2020) Προσκεκλημένες Επιστημονικές Ομιλίες σε Παν/μια και Εκπαιδευτικές Δράσεις
ΕΚΕΤΑ/Θεσσαλονίκη με τίτλο: Το σκοτεινό και άγνωστο ΣύμπανΜάρτιος 2017
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο με τίτλο: Το σκοτεινό Σύμπαν στην Ημερίδα Αστρονομίας & Αστροφυσικής – Ιούλιος 2017
Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με τίτλο A new Hubble Expansion Probe and Cosmological Constraints – Μάιος 2018
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Διδάσκοντας το Σύμπαν», σε συνεργασία με το Ευγενίδειο, το ΥΠΠΕΘ και το PCCP (Paris Center for Cosmological Physics) – Ιούλιος 2018
Αυτόνομο Παν/μιο της Μαδρίτης (UAM), με τίτλο:HII galaxies as traces of the Hubble expansion and the Ho tension. 12/9/2019
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Το Σύμπαν για όλους». Συνεργασία μεταξύ των European Gravitational Observatory-Italy, Perimeter Institute- Canada, CMS Experiment CERN, Eθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Ιδρύματος Ευγενίδου, Σχολής Χιλλ και 2oυ Δημοτικού Σχολείου Πειραιά “Ουρουγουάη” – 3/11/2019
Κριτής Επιστημονικών Προτάσεων & Άρθρων
Κριτής επιστημονικών προτάσεων Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG), German Research Foundation
Κριτής επιστημονικών προτάσεων Υπουργείου Έρευνας & Καινοτομίας της Ισπανίας.
Κριτής επιστημονικών προτάσεων Βασικής Έρευνας CONACYT του Μεξικού,
Κριτής επιστημονικών προτάσεων (μέλος TAC) του δορυφόρου ακτίνων-Χ Chandra της ΝΑSΑ (ΑΟ-11)
Κριτής επιστημονικών προτάσεων παρατήρησης (μέλος TAC) του δορυφόρου ΧΜΜ της ΕSA (ΑΟ12, ΑΟ-13),
Κριτής επιστημονικών προτάσεων παρατήρησης (μέλος TAC) του τηλεσκοπίου GTC διαμέτρου 10μ των Καναρίων νήσων (για χρόνο παρατηρήσεων που αντιστοιχεί στο CONACYT του Μεξικού),
Κριτής επιστημονικών προτάσεων του European Science Foundation και ‘NATO International Scientific Exchange Programs’ (στο παρελθόν).